Navegación – Mapa del sitio

InicioCompléments électroniquesCentenaire des Formes élémentaire...1913La première réception des Formes ...Sprawozdania

1913
La première réception des Formes (1912-1917) (S. Baciocchi, F. Théron, eds.) - I

Sprawozdania

Ruch Filozoficzny (Lviv, 15 mai 1913)
Józefa Fabianna Kodisowa

Nota de la redacción

Source primaire :
Kodisowa Józefa Fabianna, « Sprawozdania - Durkheim E. Les formes élémentaires de la vie religieuse. Le système totémique en Australie. Paris. Alcan. 1912. Frcs. 10. », Ruch Filozoficzny (Lwów), 3 (5), 15 maja 1913, p. 111a-112a

Source(s) numérique(s) identifiée(s) :
http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata ?id =161869&from =publication

Texto completo

1[111] Praca ta zawiera bardzo ciekawy wykład totemizmu, rehgii uważanej przez autora za najniższą z istniejących, a nawet, być może, za formę religii pierwotną. Pomimo całej powagi naukowej dzieła, nie jest ono bez związku z aktualnym stanem dyskusyi religijnej na Zachodzie. Idea Comte’a oparcia religii przyszłości na podstawach socyalnycb i pogodzenia jej w ten sposób z nauką jest tu znowu podniesiona, chociaż w innej, naukowszej postaci. Autor wychodzi z założenia, że religijne wierzenia muszą być oparte na czemś rzeczywistem, inaczej nie mogłyby trwać tyle wieków. Otóż tą realnością, na której opierają się doświadczenia religijne, są grupy socyalne. W ten sposób religia ma czysto ludzkie znaczenie. Społeczeństwo jest bowiem istotnie czemś wyższem niż człowiek, czemś, co wzbudza w nim uczucia szacunku i zależności, co daje mu nakazy moralne, stanowi źródło ideałów i panuje nad życiem jednostki. Chociaż przedmiot traktowany jest w taki sposób, ażeby pogląd powyższy na religię wynikał z analizy form pierwotnych życia religijnego, jednakże czytelnik nie może się oprzeć wrażeniu, że teorya wyprzedzała badania. Nie może to jednak służyć jako zarzut. Poza obrębem bowiem kilku miejsc, gdzie dowodzenie jest słabsze, dyskusya całej kwestyi jest bardzo pouczająca i ciekawa. Durkheim przeciwstawia totemizm animizmowi Tylora i naturyzmowi M. Müllera. Rozdziały, poświęcone krytyce tych teoryi i wewnętrznemu związkowi pojęć religijnych wedle teoryi totemizmu podanej przez autora, należą do naj ciekawszych całego dzieła, obfitującego w oryginalne myśli.

2Najsłabszą część stanowią wycieczki w dziedzinę gnozeologii. Autor przedsięwziął dowieść socyalnego pochodzenia kategoryi myśli, jako to pojęć substancyi, przyczyny, czasu i przestrzeni. Teoryę swoją przeciwstawia tak empiryzmowi, jak i aprioryzmowi. Napróżnebyśmy jednak szukali głębszego uzasadnieniu tych świetnych zresztą pomysłów. Spotykamy nawet ustępy, które każą nam przypuszczać zasadnicze niezrozumienie zagadnienia kategoryi. Tam, gdzie według słów samego autora byt społeczny daje przykład, każe on nam widzieć zamiast przykładu źródło kategoryalnego pojęcia. I tak czas, mierzony za pomocą życia społecznego, ma być źródłem pojęcia czasu, przestrzeń mierzona wedle miejsca pobytu klanów społeczeństwa pierwotnego, ma być źródłem formy kategoryalnej przestrzeni, [112] hierarchia społeczeństw ma nas pouczać o kategoryi myślenia rodzajowego itd.

3Durkheim nie jest zwolennikiem teoryi, że myślenie pierwotne jest natury alogicznej. Przeciwnie, umysł ludzki funkcyonuje wedle niego zawsze w ten sam sposób. Stąd też zbyt może śmiało wkłada w pojęcia ludzi pierwotnych tego rodzaju złożone twory umysłowe, jak np. pojęcie siły“, stanowiące wedle niego podstawę totemizmu. Nie uzasadnia też tego poglądu, gdyż parę twierdzeń badaczy życia lndyan amerykańskich nie przekonywa nas bynajmniej. Wiemy, jak ostrożnie należy brać zdania tego rodzaju, wypowiadane ze strony religijnie usposobionych chrześcijan.

4Dzieło jest napisane stylem tak żywym i łatwym, zawiera takie bogactwo pomysłów, i potrąca o zagadnienia tak bardzo nas wszystkich obchodzące, że byłoby do życzenia, aby znalazło tłumacza na język polski.

Inicio de página

Para citar este artículo

Referencia en papel

Kodisowa Józefa Fabianna, « Sprawozdania », Ruch Filozoficzny (Lwów), 3 (5), 15 maja 1913, p. 111a-112a.

Referencia electrónica

Józefa Fabianna Kodisowa, « Sprawozdania », Archives de sciences sociales des religions [En línea], Centenaire des Formes élémentaires de la vie religieuse (1912-2012), Publicado el 18 marzo 2013, consultado el 16 abril 2024. URL : http://journals.openedition.org/assr/24464 ; DOI : https://doi.org/10.4000/assr.24464

Inicio de página

Derechos de autor

Salvo indicación contraria, el texto y otros elementos (ilustraciones, archivos adicionales importados) son "Todos los derechos reservados".

Inicio de página
  • Logo Éditions de l’EHESS
  • Logo CNRS - Institut des sciences humaines et sociales
  • OpenEdition Journals
Buscar en OpenEdition Search

Se le redirigirá a OpenEdition Search